نام: حسن بن علی.
کنیه: ابومحمد.
القاب: عسکرى، زکى، خالص، صامت، سراج، تقى و خاص (به امام حسن عسکرى(ع)، امام على النقى(ع) و امام محمد تقى(ع)، ابن الرضا نیز گفته مىشد.)
منصب: معصوم سیزدهم و امام یازدهم شیعیان.
تاریخ ولادت: هشتم ربیع الثانى سال ۲۳۲هجرى.
همچنین چهارم و دهم ربیع الثانى نیز نقل شده است. در مورد سال تولد ایشان نیز برخى گفتهاند که ۲۳۱ هجرى بوده است.
محل تولد: مدینه مشرفه، در سرزمین حجاز (عربستان سعودى کنونى).
نسب پدرى: ابوالحسن، على بن محمد بن على بن موسى بن جعفر بن محمد بن على بن حسین بن على بن ابىطالب(ع).
نام مادر: حُدیث، که او را جدّه مىگفتند.
برخى نام او را سلیل و برخى دیگر، سوسن نقل کردهاند. این بانوى پاکیزه، که در عصر خویش از بهترین زنان عالم بوده و مفتخر به همسرى ذریه پیامبر اکرم(ص) است، در ولایت خویش پادشاه زاده بود. امام هادى(ع) در شأن او فرمود: سلیل، دور از هر آفت، پلیدى و آلودگى است.
مدت امامت: از زمان شهادت پدرش، حضرت امام هادى(ع)، در سال ۲۵۴ تا سال ۲۶۰هجرى، نزدیک به شش سال.
تاریخ و سبب شهادت: هشتم ربیع الاول سال ۲۶۰ هجرى، در سن ۲۸ (یا ۲۹) سالگى، به وسیله زهرى که معتمد عباسى به آن حضرت خورانید.
محلدفن: سامرا (درسرزمین عراقکنونى)، در جوار مرقد پدرش، امامهادى(ع).
همسر: نرجس (صیقل).
فرزند : ابوالقاسم، محمد بن حسن، صاحب الزمان(ع).
امام زمان(ع) تنها فرزند امام حسن عسکرى(ع) هستند. امام عسکرى(ع) تولد و زندگىِ تنها فرزندش را بر بیگانگان پنهان نگه مىداشت تا از سوى دشمنان اهلبیت(ع) و مزدوران خلیفهآسیبى به وى نرسد.
اصحاب ویاران:
۱٫ احمد بن اسحاق اشعرى.
۲٫ احمد بن محمد بن مطهر.
۳٫ اسماعیل بن على نوبختى.
۴٫ محمد بن صالح همدانى.
۵٫ عثمان بن سعید عمروى.
۶٫ محمد بن عثمان عمروى.
۷٫ حفص بن عمرو عمروى.
۸٫ ابوهاشم، داود بن قاسم جعفرى.
۹٫ احمد بن ابراهیم بن اسماعیل.
۱۰٫ احمد بن ادریس قمى.
در برخى منابع، تعداد اصحاب و یاران امام حسن عسکرى(ع) بیش از صد نفر ذکر شده است.
زمامداران معاصر:
۱٫ متوکل عباسى (۲۳۲ – ۲۴۷ق.).
۲٫ منتصر عباسى (۲۴۷ – ۲۴۸ق.).
۳٫ مستعین عباسى (۲۴۸ – ۲۵۲ق.).
۴٫ معتز عباسى (۲۵۲ – ۲۵۵ق.).
۵٫ مهتدى عباسى (۲۵۵ – ۲۵۶ق.).
۶٫ معتمد عباسى (۲۵۶ – ۲۷۹ق.).
از میان خلفاى مذکور، تنها منتصر عباسى، فرزند متوکل به امام هادى(ع)، امامحسن عسکرى(ع) وعلویان و شیعیان آزارى نرساند و در ایام خلافت کوتاه مدت خویش احسان و خدمات شایانى به آنان نمود که در مقایسه با ستمکارىها و تعدیات سایر خلفاى عباسى ناچیز است.
رویدادهاى مهم:
۱٫ وفات ابوجعفر، محمد بن على، برادر امام حسن عسکرى(ع) در سنین جوانى و تألّم شدید امام(ع) در مرگ او.
۲٫ مسمومیت و شهادت امام على النقى(ع)، پدر امام حسن عسکرى(ع)، در سال ۲۵۴ هجرى، به دست معتمد عباسى.
۳٫ بازداشت و زندانى شدن مکرر امام حسن عسکرى(ع)، در دوران حکومت مستعین، معتز، مهتدى و معتمد عباسى.
۴٫ نفرین امام(ع) بر معتز عباسى، در زندان، و تأثیر آن در خلع معتز و کشته شدنش به دست سرداران ترک.
۵٫ حساسیت خلفاى بنىعباس، معاصر امامحسن عسکرى(ع)، دربارهتولد و زندگانىِ حضرتمهدى منتظر(عج) و تلاش براى پیدا کردن و از بینبردن آنحضرت.
۶٫ مسمومیت و شهادت امام حسن عسکرى(ع)، توسط معتمد عباسى، در سال ۲۶۰ هجرى.
مناقب آل ابى طالب، ج۳، ص۵۲۶؛ اثبات الهداه بالنصوص والمعجزات، ج۳، ص۴۳۵٫
برگرفته شده از کتاب ” خاندان عصمت علیهم السلام ” تالیف سید تقى واردى
